Ελεύθερη Βούληση και Πεπρωμένο

«Υπάρχει ελεύθερη βούληση ή όλα είναι προκαθορισμένα;» Αυτή είναι η πιο συνηθισμένη απορία που εκφράζει κάποιος όταν συναντά έναν αστρολόγο. Σ’ αυτό το πολυσυζητημένο εδώ και αιώνες θέμα αναφέρεται o δάσκαλός μου John Frawley. Απόσπασμα από τη σχετική διάλεξη που έδωσε  στο 4ο Συνέδριο Πραγματικής Αστρολογίας τον Ιούνιο του 2010.  Μετάφραση στα ελληνικά με την άδεια του συγγραφέα  [Free Will and Predestination].
Η Ελευθερία και η Παντοδυναμία του Θεού

…Δεν είναι δυνατόν να περιορίσουμε την ελευθερία και παντοδυναμία του Θεού· μπορούμε μόνο να την περιγράψουμε. Το πρόβλημα είναι ότι οι νομιναλιστές στην προσπάθεια τους να μην περιορίσουν τον Θεό περιγράφοντάς Τον με ανθρώπινους όρους, να μην Τον ερμηνεύσουν με όρους που αναφέρονται σε μας τους ανθρώπους με την περιορισμένη ελευθερία και δύναμη, κατάφεραν να Τον παρουσιάσουν όχι μόνο σαν άνθρωπο αλλά πολύ πιο κάτω απ’ ό,τι θα ήταν ο άνθρωπος στα καλύτερά του. Στην απόφασή τους να κρατήσουν το Θεό πάνω από τον κόσμο, με κανέναν τρόπο υποχρεωμένο να κάνει ό,τι θα μπορούσαμε να κάνουμε, Τον κατέβασαν κάτω στη Γη. Με το να Τον παραστήσουν σαν το αλλόκοτο πλάσμα που μπορεί να αποφασίσει ότι κάποιοι αμαρτάνοντες μπορεί να σωθούν παρά την συνειδητά αμαρτωλή πράξη τους, Τον μετέτρεψαν σε κάποιον που θυμίζει ένα βαριεστημένο και γκρινιάρικο παιδί. Ισχύει λοιπόν το δόγμα της φιλοσοφίας και επιστήμης ότι οι υποθέσεις που τίθενται στην ερμηνεία ένός θέματος δεν πρέπει να πολλαπλασιάζονται πέραν του αναγκαίου, και ότι επομένως η απλούστερη μέθοδος είναι πάντα η καλύτερη (Αρχή της Οικονομίας ή το Ξυράφι του Όκαμ).

To πρόβλημα της ελευθερίας Του βασίζεται στην προϋπόθεση ότι μπορεί να επιλέξει τι θα κάνει κάθε στιγμή. Η ελευθερία που αποδίδεται στον Θεό δεν είναι η ελευθερία του να κάνει ετούτο ή το άλλο, είναι η ελευθερία του να είναι Αυτός που πραγματικά είναι. Είναι αυτό που δεν μπορεί να περιοριστεί: η ελευθερία να είναι αυτό που Εκείνος είναι, απεριόριστα αγαθός. Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι δεν μπορεί να υποβαθμίσει τον Εαυτό Του βάζοντάς Τον στον κόσμο για χάρη μας.

Είναι ελεύθερος σύμφωνα με τη φύση Του. Με τον ίδιο τρόπο, μέσα στα όρια μας είμαστε ελεύθεροι σύμφωνα με τη φύση μας. Όποιος ακούει αυτή τη στιγμή αυτή την ομιλία είναι ελεύθερος να σταθεί και να ουρήσει δίπλα στην πόρτα, αλλά κανείς δεν θα το κάνει γιατί δεν είναι σύμφωνο με τη φύση μας. Με δεδομένη την ελευθερία μας έχουμε την ελευθερία να είμαστε ό,τι είμαστε και αυτό είναι σπουδαιότερο από την ελευθερία να κάνουμε κάτι συγκεκριμένο για να δείξουμε ότι είμαστε ελεύθεροι. Η ελευθερία του Θεού δεν περιορίζεται από το γεγονός ότι διαλέγει να κάνει αυτό ή το άλλο, γιατί έχει πλήρη ελευθερία να πράττει ανάλογα με το τι είναι – όσο τουλάχιστον η ιδέα του πράττειν μπορεί να αναφέρεται στον Θεό.

Τώρα σχετικά με την ιδέα της παντοδυναμίας. Μιλάμε για χρόνο και αιωνιότητα και είναι κοινός τόπος ότι η αιωνιότητα δεν είναι πληθώρα χρόνων. Δεν είστε πιο κοντά στην εμπειρία της αιωνιότητας όταν κάνετε ένα πολύ μεγάλο ταξίδι ή όταν περιμένετε τον βραστήρα να βράσει ή όταν ζείτε 100 χρόνια αντί για 20. Υπάρχει μια ποιοτική διαφορά ανάμεσα στον χρόνο και την αιωνιότητα και η διαφορά δεν είναι ποσοτική. Ο χρόνος και η αιωνιότητα αποκλείουν το ένα το άλλο. Η αιωνιότητα είναι μια κατάσταση χωρίς χρόνο, όχι ένα μεγάλο ποσό χρόνου.

Ακριβώς το ίδιο συμβαίνει με την παντοδυναμία. Η παντοδυναμία δεν είναι πληθώρα δύναμης. Δεν είσαι πλησιέστερα στην παντοδυναμία αν μάθεις να μιλάς μια ξένη γλώσσα ή αν σηκώσεις ένα μεγαλύτερο βάρος στο γυμναστήριο. Παντοδυναμία δεν είναι να μπορείς να κάνεις πολλά, παρά πολλά πράγματα. Η παντοδυναμία είναι «όλα, το καθετί», είναι άσχετη με την πράξη – με τον ίδιο τρόπο που η αιωνιότητα δεν έχει σχέση με τον χρόνο – γιατί είναι σαν η πράξη να έχει ήδη πραγματοποιηθεί, γιατί αν είσαι παντοδύναμος, είσαι παντοδύναμος.

Η Αγάπη

Συγκρίνουμε τώρα τα παραπάνω με την εμπειρία της αγάπης. Η αγάπη δεν είναι μεγάλο ποσοστό συμπάθειας. Δεν σου αρέσει κάποιος όλο και πιο πολύ μέχρι που η συμπάθειά σου προς αυτόν να μετασχηματιστεί σε αγάπη. Πολύ σπουδαίο παράδειγμα για την αλήθεια του πράγματος είναι η αγάπη για ένα παιδί. Μπορεί να έχεις μια βαθιά και δυνατή απαρέσκεια για το παλιόπαιδο, κι όμως η αγάπη σου γι’ αυτό να παραμένει αναλλοίωτη. Ούτε στο ελάχιστο δεν μειώνεται. Και στην πραγματικότητα την ώρα που δεν σου αρέσουν όσα κάνει, τότε ακριβώς η αγάπη σου γίνεται ακόμη πιο εμφανής παρά ποτέ, εκ του γεγονότος και μόνο, ότι δεν το πουλάς στους τσιγγάνους εκείνη την ίδια ώρα. Μένεις προσκολλημένος σε αυτό. Το ότι δεν σου αρέσουν όσα κάνει δεν μειώνουν στο παραμικρό την αγάπη. Η αγάπη και η συμπάθεια/αντιπάθεια υπάρχουν σε διαφορετικά επίπεδα.

Όπως μας λέει κι ο Ιησούς, δεν δίνεις στο παιδί σου φίδι και πέτρα όταν σου ζητάει ψωμί – γιατί το βλέπεις με αγάπη. Πώς λοιπόν μας βλέπει ο Θεός; Με τον ίδιο τρόπο. Έτσι η συμπεριφορά «θα είμαι καλός για να μ’ αγαπάει ο Θεός» είναι άσχετη, γιατί δεν υπάρχει αμφιβολία για τη θεϊκή αγάπη. Αυτή η αγάπη που δεν γνωρίζει όρια καταρρίπτει το επιχείρημα για τα όρια του Θεού. Το παιδί σου ποτέ δεν θα σε ενοχλήσει τόσο, ώστε να σταματήσεις να το αγαπάς. Αυτή είναι και η ελευθερία σου απέναντι στο παιδί σου, η ελευθερία να είσαι το πλάσμα που αγαπά παρά τις προσπάθειες του παιδιού να κάνει αδύνατη αυτήν την αγάπη. Το ίδιο συμβαίνει και με τον Θεό. Δεν αναρωτιέται αν σε αγαπά. Αγάπη και συμπάθεια, παντοδυναμία και πράξη: πρόκειται για ποιοτικά διακριτά πράγματα, που υπάρχουν σε διαφορετικά επίπεδα.

Θα πάω στον παράδεισο αν βοηθήσω τη γιαγιά να περάσει το δρόμο; Ο Θεός δεν έχει πριν και μετά γιατί δεν υφίσταται στον χρόνο. Το πριν και το μετά υφίστανται μόνον στο χρόνο. Ο Θεός υπάρχει στην αιωνιότητα, όπου δεν υπάρχει χρόνος, ούτε πριν ούτε μετά. Ο Θεός δεν πρόκειται να αλλάξει το νου Του για μας. Δεν θα πει «Σε είδα κακό αγόρι και δεν σε αγαπώ πια» ή «Σε είδα που την βοήθησες. Έλα στον παράδεισο τώρα!» Ούτε αυτό το «δεν θα πει» περιορίζει με οποιοδήποτε τρόπο την παντοδυναμία Του.

Πρόβλεψη, Πεπρωμένο και Χρόνος

Επιστρέφουμε στην ιδέα ότι ο Θεός μπορεί να δημιουργήσει μια πέτρα τόσο μεγάλη που να μην μπορεί να την σηκώσει [ΣτΜ. Πρόκειται για το παράδοξο της παντοδυναμίας αντικείμενο συζήτησης ήδη από τον Μεσαίωνα]. Το να θεωρούμε την παντοδυναμία σαν ικανότητα να κάνει πράγματα ο Θεός, Τον κάνει υποκείμενο του χρόνου. Υποβιβάζει τον Θεό στον κόσμο που δημιούργησε, πράγμα που δεν είναι δυνατό γιατί προϋποθέτει απαραίτητα την εμπλοκή του χρόνου, ένα πριν κι ένα μετά, ένα πράγμα που δεν υπήρχε κι έγινε τώρα, δεν υπήρχε πέτρα και τώρα υπάρχει. Αυτός ο υποβιβασμός του Θεού μέσα στον χρόνο -πράγμα που κάνουν οι νομιναλιστές(1) στην προσπάθεια να Τον απαλλάξουν από όρια- θέτει για τον Θεό ακόμη περισσότερα όρια.

Η πρόβλεψη και το πεπρωμένο είναι βέβαια σχετικά με την έννοια του χρόνου. Τι πρόκειται να συμβεί; Και τι σχέση έχουμε –αφού υπάρχουμε μέσα στο χρόνο- με την απουσία του χρόνου που είναι η αιωνιότητα; Άλλα συναφή ερωτήματα είναι όσα που τίθενται σε σχέση με την προσευχή. Τι μπορούμε να προβλέψουμε; Τι είναι και με ποιο τρόπο προδιαγεγραμμένο; Γιατί η πρόβλεψη και η προσευχή είναι δύο διαφορετικές όψεις της ίδιας ιδέας.

Ο Θεός δεν υφίσταται μέσα στον χρόνο, δεν υπάρχει επομένως γι’ Αυτόν πριν ή μετά. Έτσι η ιδέα της παράκλησης για κάτι συγκεκριμένο στην προσευχή, όπου ο Θεός σκέφτεται λίγο κι αποφασίζει αν θα εισακούσει ή όχι την επιθυμία μας, δεν μπορεί να είναι αληθινή. Γιατί αυτό προϋποθέτει ένα «πριν και μετά» που δεν υπάρχει. Από την άλλη, εκ των πραγμάτων δεν μπορεί η προσευχή να μην είναι σχετική. Η διαμάχη υπάρχει κάτι χιλιάδες χρόνια: «Είμαι ο σούπερ άγιος, αλλά όταν προσευχήθηκα ο Θεός δεν με άκουσε. Γιατί;»

Δεν είμαι και τόσο οπαδός του Γκουρτζίεφ, αλλά ομολογουμένως τα κατάφερνε με τις λέξεις. Έλεγε λοιπόν ότι πρέπει να εργαζόμαστε σαν η δουλειά να είναι το μοναδικό πράγμα και να προσευχόμαστε σαν η προσευχή να είναι το μοναδικό πράγμα. Και τα δύο είναι ζωτικής σημασίας, μόνο που βρίσκονται σε διαφορετικά επίπεδα. Με την προσευχή δεν προσπαθούμε να σύρουμε τον Θεό μέσα στον χρόνο, ώστε να αποφασίσει τούτο ή εκείνο για μας. Με την προσευχή προσπαθούμε να ανέλθουμε εμείς, έξω από αυτόν τον κόσμο που ορίζει ο χρόνος, και να γίνουμε συμμέτοχοι της αιωνιότητας.

Το ίδιο μπορούμε να πούμε για την πρόβλεψη. Όταν κάνουμε πρόβλεψη με κάποιο τρόπο κοιτάμε μέσα στο μικρό βιβλίο που αναφέρεται στην αιωνιότητα. Δεν αντικρίζουμε τη ζωή σαν μια ίσια γραμμή επάνω στην οποία γνωρίζουμε μόνο το συγκεκριμένο σημείο όπου βρισκόμαστε τώρα. Όταν προβλέπουμε, βλέπουμε τη ζωή σαν κάτι που υπάρχει ολόκληρο τώρα. Αλλιώς δεν θα μπορούσαμε να το δούμε. Όλη η ταινία βρίσκεται μπροστά μας. Γι’ αυτό και μπορούμε να κοιτάξουμε σε όποιο σημείο της ζωής θέλουμε. Είναι σαν ένα άλμπουμ με φωτογραφίες που καλύπτουν 20 χρόνια της ζωής σου που μπορείς να το ανοίξεις όποτε θες. Αυτά τα 20 χρόνια με κάποιον τρόπο υπάρχουν τώρα τελείως. Όμοια, η πρόβλεψη και η προσευχή θεωρούν ότι ολόκληρη η ζωή σου υφίσταται με τον ίδιο τρόπο που υπάρχουν οι φωτογραφίες στο άλμπουμ. Η μόνη διαφορά είναι ότι το άλμπουμ υπάρχει αφού έχεις ζήσει το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, ενώ η προσευχή και η πρόβλεψη «βλέπουν» τη ζωή πριν τη ζήσεις. Το πριν και το μετά είναι πράγματα που αντιλαμβανόμαστε επειδή υπάρχει ο χρόνος. Γι’ αυτό το λόγο δεν είναι απαραίτητο να τα παιρνουμε σοβαρά. Η διάκριση ανάμεσα στο πριν και το μετά δεν αξιολογείται σαν κάτι αποφασιστικής σημασίας.

Ο Ακινάτης όριζε το χρόνο σαν το μέτρο του πριν και του μετά στη ροή των αλλαγών. Όλοι γνωρίζουμε ότι η αντίληψή μας για το χρόνο έχει άμεση σχέση με το πόσες αλλαγές είναι σε εξέλιξη. Κάθεσαι στο γραφείο σου και κοιτάς το ρολόι μέχρι να φτάσει πέντε για να πας σπίτι σου. Τίποτε δεν αλλάζει στην διάρκεια της αναμονής. Κι έτσι ο χρόνος κινείται πολύ πολύ αργά. Πας διακοπές για μια εβδομάδα, όπου τα πράγματα αλλάζουν συνέχεια και ο χρόνος τρέχει γιατί περνάς καλά.

Η πραγματική αντίληψή μας για το χρόνο περιέχεται μέσα σε αυτόν τον ορισμό του Ακινάτη. Ο Ακινάτης έλεγε επίσης ότι η αιωνιότητα υπάρχει ταυτοχρόνως σαν όλον, πράγμα που δεν συμβαίνει με τον χρόνο. Δηλαδή η αιωνιότητα υπάρχει σαν κάτι ενιαίο, πάντοτε αναλλοίωτο, και γι’ αυτό είναι διαφορετική από τον χρόνο. Στη νεότητά μου ήταν διαδεδομένη η αντίληψη ότι η αιωνιότητα είναι η στιγμή, το τώρα. Αλλά η αιωνιότητα δεν ταυτίζεται με το παρόν, γιατί το παρόν αλλάζει. Η αιωνιότητα είναι μια συγχρόνως και δεν μπορεί να αλλάξει, δεν υφίσταται καμιά αλλαγή. Ξεκάθαρο παράδειγμα: Μπορεί κανείς να υποθέσει ότι κατά τη διάρκεια της Ενσάρκωσης υπήρχε μια άδεια θέση στον Ουρανό. Αλλά εκεί δεν υφίστανται αλλαγές. Έτσι Εκείνος ήταν εκεί επάνω σε όλη τη διάρκεια της Παρουσίας Του εδώ. Κι αφού δεν υπάρχει αλλαγή στον Ουρανό, δεν μπορεί να υπάρχει μια άδεια θέση με το όνομά μου εκεί, ώστε μια μέρα οι άγγελοι να με καλωσορίσουν λέγοντας: «Ε, εσείς όλοι! Έφτασε ο John!» Γιατί αυτό θα προϋπέθετε ότι η αιωνιότητα αλλάζει.

Γι’ αυτό, μέσα στα πλαίσια της αντίληψής μου γι’ αυτά τα πράγματα, συμπεραίνω ότι πρέπει να είμαστε στον Ουρανό πάντοτε, σε όλη τη χρονική διάρκεια της ζωής μας. Αυτό δεν αντικρούει απαραίτητα την ύπαρξή μας εδώ. Το μεγάλο παράδειγμα είναι ο ίδιος ο Υιός του Θεού όταν ήταν παρών εδώ στη διάρκεια της Ενσάρκωσής Του. Ήταν παρών στον χρόνο και στην αιωνιότητα. Αυτό είναι το πρότυπο και για τη δική μας ύπαρξη.

Ποια είναι η σχέση της ζωής μας, όπως υφίσταται πλήρως στην αιωνιότητα με τη ζωή μας στη γη όπως την αντιλαμβανόμαστε βήμα προς βήμα; Υποθέστε ότι έχετε ένα παιδί, το οποίο φυσικά αγαπάτε. Αποφασίζετε να του μαγειρέψετε κάτι που του αρέσει. Η αγάπη που έχετε στην καρδιά σας για το παιδί σας μένει αναλλοίωτη. Έτσι το ότι αποφασίσατε να του φτιάξετε το αγαπημένο του φαΐ δεν σημαίνει ότι ξαφνικά το αγαπήσατε περισσότερο. Η αγάπη για το παιδί σας αναπαύεται μέσα σας αμετακίνητη. Και τώρα εκφράζεται, βγαίνει στον κόσμο με το να κάνετε αυτό που του δίνει χαρά. Φτιάχνετε λοιπόν το γεύμα. Η αγάπη που βρίσκεται μέσα σας, σε όλη την διάρκεια του χρόνου, υφίσταται αναλλοίωτη μέσα σας.

Ας υποθέσουμε τώρα ότι ναι μεν θέλετε να φτιάξετε στο παιδί σας το αγαπημένο του φαγητό, αλλά κάτι συμβαίνει κι αυτό δεν ολοκληρώνεται. Το σούπερ μάρκετ δεν διέθετε τα υλικά ακριβώς, κάτι σας απέσπασε την προσοχή την ώρα που μαγειρεύατε ή η φίλη σας ήρθε να σας πει τον πόνο της, και το φαγητό δεν έγινε όπως θέλατε. Και βέβαια ακόμη κι αν μαγειρέψατε με ακρίβεια ό,τι θέλατε, ποτέ δεν θα είναι, όπως ακριβώς το έχετε μέσα στο μυαλό σας, γιατί η αγάπη που υφίσταται στον εξελισσόμενο χρόνο, ποτέ δεν θα καταφέρει να φτάσει την αγάπη που βρίσκεται στην καρδιά σας.

Υποθέτω ότι κάτι παρόμοιο πρέπει να συμβαίνει στη σχέση ανάμεσα στην ύπαρξή μας στον Ουρανό και στην ύπαρξή μας μέσα στον χρόνο εδώ. Δεν είναι πάντα τόσο καλή σχέση όσο θα έπρεπε.

Η Αστρολογία Υπάρχει Μόνο Μέσα στο Χρόνο

Αυτό δεν σημαίνει ότι η ζωή μας στον Ουρανό υπάρχει με τον ίδιο τρόπο που υπάρχει η ζωή μας εδώ. Δεν κάθεσαι στον Ουρανό ξεφυλλίζοντας τις σελίδες ενός αστρολογικού βιβλίου, γιατί αυτό θα προϋπέθετε ένα πριν κι ένα μετά, μια αλλαγή, που δεν μπορεί να υπάρχει στον Ουρανό. Τίποτε δεν μπορεί να αλλάξει εκεί γιατί δεν υπάρχει χρόνος. Αλλά η ιδέα «όπως πάνω έτσι και κάτω» είναι εντελώς σύμφωνη με το μοντέλο του χρόνου, γιατί στο δικό μας μοντέλο του χρόνου έχουμε 12 ζώδια, 3 τρόπους επί 4 στοιχεία, το σύνολο δηλαδή των δυνατοτήτων της ύπαρξης. Στη συνέχεια η ύπαρξη επεκτείνεται μέσω των 7 (= 3 + 4) πλανητών, εδώ στη γη, στους γνωστούς μας γήινους οίκους του γενέθλιου ωροσκοπίου. Με τον ίδιο τρόπο που η επέκταση της ζωής (δηλαδή οι 7 πλανήτες), ούτε αρνείται ούτε μειώνει τα ζώδια (γιατί τα ζώδια παραμένουν αναλλοίωτα: οι 7 πλανήτες απλώς επεκτείνουν την ύπαρξη των ζωδίων έλκοντας κάποιες από τις δυνατότητες της ύπαρξης στον κόσμο) έτσι και η επέκταση της ζωής μας έλκει κάποιες από τις αιώνιες δυνατότητές της στον κόσμο.

Ερώτηση ακροατή: Ώστε ο ρόλος των πλανητών αφορά μόνον τον κόσμο και όχι την αιωνιότητα;

Ναι, γιατί οι πλανήτες υφίστανται στον χρόνο. Γι’ αυτό και ο πρώτος από αυτούς είναι ο Κρόνος, δηλαδή ο χρόνος. Οριοθετούνται από τον χρόνο και υπάρχουν μόνον μέσα στον χρόνο.

Το Παράδοξο της Σχέσης της Ελεύθερης Βούλησης και του Πεπρωμένου

Η περίπτωσή μας, όσον αφορά την πρόβλεψη και την προφανή αντίθεση ελεύθερης βούλησης και πεπρωμένου, δεν είναι η περίπτωση του θεατή μιας ταινίας που αναρωτιέται τι θα συμβεί παρακάτω, Είμαστε ο Ρικ κι αναρωτιόμαστε αν η Ίλζα θα μπει μ’ αυτόν ή με τον Βίκτορα Λάσλο στο αεροπλάνο (ΣτΜ. Ταινία «Καζαμπλάνκα»). Ο Ρικ έχει ελεύθερη βούληση. Είναι στο χέρι του να διαλέξει αν θα είναι αυτός ή ο Λάσλο στο αεροπλάνο. Η απόφαση έχει ήδη ληφθεί. Η ταινία είναι γραμμένη στο φιλμ. Παρ’ όλα αυτά μόνο εξαιτίας της ελεύθερης βούλησής του θα συνεχιστεί η ταινία όπως θα έπρεπε, όπως θα μπορούσε, κι όπως αναπόφευκτα θα γίνει. Στο πεπρωμένο (η ταινία γραμμένη στο φιλμ) δίνεται η ευκαιρία μέσω της ελεύθερης βούλησης του Ρικ.

Το παράδειγμα για τη σχέση μεταξύ ελεύθερης βούλησης και πεπρωμένου δίνεται επανειλημμένα με τον Χριστό που πράττει ελεύθερα με τη θέλησή Του για «να εκπληρώσει τις Γραφές». Γιατί Αυτός περισσότερο από όλους γνωρίζει τι υπάρχει εκεί επάνω, ενώ Αυτός βρίσκεται εδώ, ζώντας τη προέκταση της ζωής Του εκεί. Ξέρει τι γράφει το σενάριο. Γι΄αυτό κι επιλέγει να πράξει με τον μόνο τρόπο που Αυτός θα επέλεγε να πράξει. Αυτό ακριβώς κάνουμε κι εμείς εκπληρώνοντας το προσωπικό μας σενάριο, γιατί δεν υπάρχει εναλλακτική. Δεν υπάρχει άλλο σενάριο. Κι όμως το βιώνουμε σύμφωνα με την ελεύθερη βούλησή μας.

Η υπόθεση ότι το σενάριο είναι ήδη γραμμένο δημιουργεί το ερώτημα αν χρειάζεται να αναλάβουμε δράση για να πραγματοποιηθούν τα γεγονότα της ζωής. Γιατί σίγουρα θα συμβούν έτσι ή αλλιώς. Αλλά δεν είναι έτσι. Εκτός κι αν το σενάριο περιγράφει τη ζωή κάποιου που περνάει όλη τη ζωή του στον καναπέ. Εάν ο Ρικ δεν δραστηριοποιηθεί, κανείς δεν θα ανεβεί στο αεροπλάνο.

Η απραξία δεν είναι μέσα στις επιλογές μας, εκτός κι αν η ζωή μας είναι ολοκληρωτική απραξία. Είμαστε η ταινία και όχι το ακροατήριο. Δεν μπορούμε να βγούμε από την ταινία και να αποφασίσουμε. Υπάρχει αυτή η κοινή αυταπάτη όταν επισκεπτόμαστε τον αστρολόγο, ότι η αστρολογία είναι κάτι που συμβαίνει έξω από τη ζωή. «Θα βγω από τη ζωή μου, θα επισκεφτώ τον αστρολόγο και μετά θα επανέλθω σε μια διαφορετική ζωή». Σαν να λέμε ο Ρικ βγαίνει από την «Καζαμπλάνκα» κι επιλέγει το «Τραγουδώντας στη Βροχή», γιατί του το πρότεινε ο αστρολόγος του. Η αστρολογική συμβουλευτική είναι μέρος της ζωής, δηλαδή του σεναρίου, όσο οτιδήποτε άλλο στη ζωή μας.

Αν δεν γέμιζα το χρονικό διάστημα ανάμεσα στην Α πράξη και στη Β πράξη, με την επίσκεψή μου στον αστρολόγο, όσο έγκυρη ή όχι είναι η αστρολογική απάντηση, θα έκανα οτιδήποτε άλλο για να γεμίσω το χρόνο από την Α πράξη στη Β, ακόμα κι αν αυτό ήταν κάτι ασήμαντο. Γιατί αλλιώς η πράξη Β θα ήταν αδύνατη, γιατί η κατάστασή μου θα ήταν διαφορετική. Η Γ πράξη στην οποία θα προέβαινα θα έμοιαζε στην Β πράξη, αλλά δεν θα ήταν η Β πράξη που θα έγραφε το σενάριο.

Το προφανές παράδοξο της ελεύθερης βούλησης και του πεπρωμένου είναι ότι τα δύο αυτά πράγματα συμβαίνουν, θα έλεγε κανείς, συγχρόνως. Αλλά συμβαίνουν συγχρόνως μόνο για μας εδώ στην επέκταση της ζωής, γιατί μόνο στην επέκταση της ζωής υπάρχει ο χρόνος που επιτρέπει να συμβούν ταυτόχρονα – στην αιωνιότητα δεν υπάρχει χρόνος. Η δυσκολία που έχουμε να το κατανοήσουμε αυτό, έχει να κάνει με την οπτική γωνία από την οποία βλέπουμε τα πράγματα. Επειδή βρισκόμαστε εδώ, στην επέκταση της ζωής, δεν έχουμε τη δυνατότητα να σκεφτόμαστε με τρόπο που δεν περιλαμβάνει το χρόνο, το πριν και το μετά. Όπως αποδεικνύεται από το γεγονός και μόνο της διαδικασίας της σκέψης: υπάρχει μια στιγμή πριν την πραγματοποίηση αυτής της σκέψης, και μια στιγμή μετά την πραγματοποίηση της σκέψης. Η σκέψη είναι δυνατή μόνον μέσα στον χρόνο.

Αυτό το νόημα κρύβεται πίσω από το μύθο των Διδύμων, του Κάστορα και του Πολυδεύκη. Έχουμε τον Κάστορα, δηλαδή την επέκταση της ζωής που οδηγείται στο πένθος, γιατί ό,τι υφίσταται στον χρόνο πρέπει να πεθάνει. Και υπάρχει και ο Πολυδεύκης που είναι αθάνατος – γιατί υπάρχει εκεί ψηλά στην αιωνιότητα. Στη γλώσσα του μύθου τα αδέρφια πάντα είναι το ίδιο πρόσωπο, ιδωμένο με διαφορετικούς τρόπους. Αυτοί ήταν δίδυμοι γεννημένοι σε ένα αυγό, που απεικονίζει την ψυχή, την ψυχή μας. Αλλά δεν είναι ο καθένας το 50% της ψυχής μας: ένα θνητό και ένα αθάνατο κομμάτι. Ο καθένας είναι το 100% της ψυχής, γιατί τα αδέρφια είναι το ίδιο πρόσωπο, ιδωμένο με διαφορετικούς τρόπους. Υπάρχουν 100% σαν επέκταση της ζωής σε αυτόν τον κόσμο και 100% σαν τη ζωή στην αιωνιότητα, γιατί το 3 Χ 4 είναι η ζωή στην αιωνιότητα, ενώ το 3 + 4 είναι η επέκταση της ζωής στον κόσμο αυτό. Αυτή είναι η περίπτωση των ανθρώπων: είμαστε 100% επάνω κι 100% εδώ. Το πρόβλημα είναι ότι έχουμε επίγνωση μόνο του 100% που είναι εδώ.

Η Αναίρεση του Χρόνου από την Αγάπη

Το οποίο χωρίς αμφιβολία φαίνεται πολύ αφηρημένο και θεωρητικό. Αλλά όλοι το γνωρίζουμε με τρόπο πραγματικό και όχι αφηρημένο, γιατί όλοι έχουμε την εμπειρία της πόρτας που ανοίγει προς την αιωνιότητα εξαιτίας της αγάπης. Όταν αγαπάμε, εκείνο που είναι Εγώ, ολόκληρο το Εγώ, αγαπά εκείνο που είναι Εσύ, ολόκληρο το Εσύ. Βέβαια η αντίληψη αυτή μειώνεται με τη φυσιολογική φθορά του χρόνου, αλλά η αγάπη και όχι η φθορά εξακολουθεί να είναι η αλήθεια. Μέσα στην αγάπη γνωρίζουμε καλά αυτό το αίσθημα του να ξεφεύγεις πέρα από τον χρόνο. «Νομίζω ότι σε ξέρω από πάντα…» Αυτό το αίσθημα δεν είναι ρομαντική αυταπάτη, είναι πραγματικότητα: μια εικόνα της ζωής μας που υπάρχει τώρα κι εδώ, πλήρως μορφοποιημένη στην αιωνιότητα.

 

ΣτΜ. (1) Νομιναλισμός ή ονοματοκρατία αποκαλείται το φιλοσοφικό σύστημα σύμφωνα με το οποίο οι λέξεις και τα ονόματα τα οποία αποδίδουμε στα πράγματα, δεν αφορούν την ουσία, την αλήθεια ή την αντικειμενική πραγματικότητα των φαινομένων, αλλά την ύπαρξη και τις ιδιότητές τους. Στην ουσία ο νομιναλισμός, αποτελεί το αντίρροπο φιλοσοφικό σύστημα του ρεαλισμού (πραγματοκρατία). Πήρε την ονομασία του κατά την εποχή του σχολαστικισμού, όμως σήμερα ο προσδιορισμός νομιναλιστικό αποδίδεται σε οποιοδήποτε φιλοσοφικό σύστημα αρνείται ότι οι έννοιες, οι ιδέες, οι νοητικές κατασκευές έχουν αντικειμενικότητα ή αντικειμενική (ή γενική, ή καθολική) ύπαρξη ανεξάρτητη από την ύπαρξη τους στο νου του υποκειμένου που σχηματίζει αυτές τις έννοιες. [https://el.wikipedia.org/]