Ηλιακή Ανατολή/Δύση – Heliacal Rising/Setting
Οι αρχαίοι αστρολόγοι έδιναν ιδιαίτερη έμφαση στην ηλιακή ανατολή και δύση των άστρων, γιατί ήταν αξιόπιστοι δείκτες για τις αγροτικές εργασίες. Η ηλιακή δύση συμβαίνει όταν ένας πλανήτης ή άστρο είναι σε σύμπτωση με τον Ήλιο. Η προϊούσα προσέγγιση του Ήλιου προς το άστρο οδηγεί σε μια περίοδο, κατά την οποία το άστρο δεν φαίνεται, γιατί σκεπάζεται από το φως του Ήλιου (βλ. και Καύση). Η δύση του επομένως είναι η στιγμή που είναι ορατό για τελευταία φορά μετά τη δύση του Ήλιου. Μετά ανατέλλει και δύει με τον Ήλιο, κι έτσι δεν φαίνεται ούτε την ημέρα ούτε τη νύχτα. Όταν ο Ήλιος απομακρυνθεί (περίπου 8-20 μοίρες σύμφωνα με τον ουράνιο μήκος), το άστρο αρχίζει να αχνοφαίνεται για λίγο, αμέσως μετά την ανατολή του Ήλιου. Η στιγμή που συμβαίνει αυτή η σύντομη εμφάνιση του άστρου λέγεται ηλιακή ανατολή.
Ηλιοστάσιο – Solstice
Το αστρονομικό γεγονός κατά το οποίο ο Ήλιος φαίνεται να πλησιάζει την πιο βόρεια ή πιο νότια θέση του σε σχέση με τον Ουράνιο Ισημερινό ή την Ουράνια Σφαίρα. Συμβαίνει δύο φορές στη διάρκεια του έτους. Αυτό βέβαια εξαρτάται από το γεωγραφικό πλάτος στο οποίο βρίσκεται ο παρατηρητής της φαινομενικής κίνησης του Ήλιου. Έτσι, στο Βόρειο Ημισφαίριο (όχι όμως κοντά στον Βόρειο Πόλο ή τον Ισημερινό) έχουμε Χειμερινό Ηλιοστάσιο, που σηματοδοτεί τη συντομότερη ημέρα του χρόνου και την έναρξη του χειμώνα, περίπου την 21η Δεκεμβρίου, και Θερινό Ηλιοστάσιο, που σηματοδοτεί τη μεγαλύτερη ημέρα του χρόνου και την έναρξη του θέρους, περίπου την 21η Ιουνίου.
Επειδή ο Ήλιος φαίνεται σαν να στέκεται προς στιγμήν στη διάρκεια των ηλιοστασίων, το φαινόμενο αυτό ονομάστηκε ηλιο-στάσιο.
Κατά το Θερινό Ηλιοστάσιο ο Ήλιος φτάνει στο βορειότερο σημείο της εκλειπτικής. Ακριβώς αντίθετα, κατά το Χειμερινό Ηλιοστάσιο, ο Ήλιος φτάνει στο νοτιότερο σημείο της τροχιάς του.
Το Χειμερινό Ηλιοστάσιο, αστρολογικά, συμπίπτει με την έναρξη του ζωδίου του Αιγόκερω. Το Θερινό Ηλιοστάσιο αστρολογικά συμπίπτει με την έναρξη του ζωδίου του Καρκίνου.
Τα ηλιοστάσια με τις ισημερίες (βλ. λήμμα) καθορίζουν τις 4 εποχές.
Ημερήσιος/Νυχτερινός – Diurnal/Nocturnal
Ό,τι χαρακτηρίζεται ημερήσιο σχετίζεται με το αρσενικό στοιχείο και την ηλιακή αρχή, είναι ενεργητικό, άμεσο και εκφραστικό, ενώ ό,τι χαρακτηρίζεται νυκτερινό σχετίζεται με το θηλυκό στοιχείο και τη σεληνιακή αρχή, αντιδρά γρήγορα, με έμμεσο τρόπο, προκαλεί εντύπωση. Το γιν και το γιανγκ είναι οι αντίστοιχοι ανατολικοί όροι.
Το ημερήσιο ημισφαίριο περιλαμβάνει τους οίκους: 7ο, 8ο, 9ο, 10ο, 11ο και 12ο. Οι πλανήτες που βρίσκονται εκεί φαίνονται, γιατί είναι επάνω από τον ορίζοντα. Το νυχτερινό ημισφαίριο περιλαμβάνει τους οίκους: 1ο, 2ο, 3ο, 4ο, 5ο και 6ο. Οι πλανήτες που βρίσκονται εκεί δεν φαίνονται, γιατί είναι κάτω από τον ορίζοντα.
Ημερήσιο ωροσκόπιο είναι εκείνο στο οποίο ο Ήλιος είναι επάνω από τον ορίζοντα και δείχνει κάποιον που γεννήθηκε στη διάρκεια της ημέρας, και γι’ αυτό ανήκει στην ημερήσια σέκτα. Νυχτερινό ωροσκόπιο είναι εκείνο στο οποίο ο Ήλιος είναι κάτω από τον ορίζοντα και δείχνει κάποιον που γεννήθηκε στη διάρκεια της νύχτας, και γι’ αυτό ανήκει στη νυχτερινή σέκτα. Πολλές τεχνικές, όπως η χρονοκρατορία (firdar), απαιτούν γνώση της ημερήσιας/νυχτερινής σέκτας, για να αποδοθεί η κυβέρνηση των πρώτων χρόνων της ζωής στον Ήλιο ή τη Σελήνη, αντίστοιχα.
Ημερήσια κίνηση καλείται η φαινομενική καθημερινή διαδρομή ενός πλανήτη ή ουράνιου σώματος από τον Ανερχόμενο (Asc) στην ανατολή μέχρι το Μεσουράνημα (MC) και, στη συνέχεια, μέσω του Κατερχόμενου (DC) και του αντι-Μεσουρανήματος (IC) πίσω στον Ανερχόμενο. Βλ. λήμμα Πρωταρχική κίνηση.
Τα χαρακτηριστικά των ημερήσιων ή νυχτερινών επιρροών διαπερνούν όλες τις πλευρές της αστρολογικής φιλοσοφίας, από τα εναλλασσόμενα αρσενικά και θηλυκά ζώδια, μέχρι την ανάθεση κυβέρνησης των πλανητών στα ζώδια. Εκτός από τον Ήλιο και τη Σελήνη κάθε πλανήτης έχει δύο κυβερνήσεις, μία ημερήσια και μία νυχτερινή, ώστε να μπορεί να εκφραστεί και στις δύο εναλλακτικές αυτές καταστάσεις. Για περισσότερες πληροφορίες βλ. «Traditional Sign Rulerships» στον ιστότοπο www.skyscript.co.uk της Deborah Houlding.
Θεμελιώδεις Δυνάμεις ή Ποιότητες – Essential Dignities
Συγκεκριμένες μοίρες του ζωδιακού ή και ολόκληρα ζώδια θεωρούνται ότι έχουν μια θεμελιώδη (ή ουσιώδη) σχέση, δηλαδή κοινή ουσία, με τους πλανήτες. (Βλ. ουσία ή essence στον παρόντα ιστότοπο στα άρθρα «Ουσία και πλανήτες», https://studyingastrology.com/ousia-kai-planetes/ και «Το Σχήμα του Ουρανού, Το Παραδοσιακό Μοντέλο του Σύμπαντος», https://studyingastrology.com/to-sxima-tou-ouranou-cosmologia/).
Ένας πλανήτης θεωρείται δυνατός αν βρίσκεται στις συγκεκριμένες περιοχές των θεμελιωδών του δυνάμεων. Αλλά, ακόμη κι αν βρίσκεται σε οποιαδήποτε άλλη τυχαία θέση μέσα στο ωροσκόπιο, εξακολουθεί να διατηρεί τη σχέση του με τις συγκεκριμένες περιοχές των θεμελιωδών του δυνάμεων. Για παράδειγμα, ο Άρης έχει πάντα μια ιδιαίτερη σχέση με τον Κριό, ανεξάρτητα από τον (γήινο) οίκο στον οποίο βρίσκεται.
Οι βασικές θεμελιώδεις δυνάμεις είναι: η κυβέρνηση ως προς το ζώδιο και η κυβέρνηση ως προς την έξαρση. Μικρότερες θεμελιώδεις δυνάμεις είναι η κυβέρνηση ως προς την τριπλότητα, το όριο και το πρόσωπο (δεκανό).
Σε συγκεκριμένα ζώδια, οι πλανήτες όχι μόνον δεν έχουν καμιά θεμελιώδη δύναμη, αλλά αντίθετα βρίσκονται σε αδυναμία. Ένας πλανήτης θεωρείται αδύναμος όταν βρίσκεται στα συγκεκριμένα ζώδια των αρνητικών θεμελιωδών δυνάμεών του. Αλλά, ακόμη κι αν βρίσκεται σε οποιαδήποτε άλλη τυχαία θέση μέσα στο ωροσκόπιο, εξακολουθεί να διατηρεί τη σχέση του με τις συγκεκριμένες περιοχές των θεμελιωδών αδυναμιών του. Για παράδειγμα, η Αφροδίτη που έχει την πτώση της στην Παρθένο, θα διατηρεί αυτήν τη σχέση με το ζώδιο αυτό όπου κι αν βρίσκεται. Οι βασικές θεμελιώδεις αδύναμες θέσεις είναι η εξορία και η πτώση.
