Δυνάμεις και Αδυναμίες των Πλανητών – Dignities & Debilities
Το πιο ουσιαστικό κομμάτι στην παραδοσιακή αστρολογία είναι οι θεμελιώδεις και τυχαίες δυνάμεις ή αδυναμίες, αλλιώς θεμελιώδεις και τυχαίες ποιότητες.
Οι θεμελιώδεις δυνάμεις/αδυναμίες δείχνουν τη σχέση των πλανητών σε κάθε μοίρα του ζωδιακού, με άλλους πλανήτες ή τον εαυτό τους, τον βαθμό φιλίας ή εχθρότητας ή την αδιαφορία προς τους άλλους πλανήτες ή τον εαυτό τους.
Οι τυχαίες δυνάμεις/αδυναμίες δείχνουν την περιστασιακή (και γι’ αυτό τυχαία) κατάσταση του πλανήτη, εξαιτίας της ευμενούς ή δυσμενούς θέσης του ή του τρόπου λειτουργίας του υπό την επήρεια ευμενών ή δυσμενών πλανητών, οίκων και απλανών αστέρων.
Στη σύγχρονη αστρολογία λίγα από τα παραπάνω χρησιμοποιούνται, με αποτέλεσμα οι σπουδαστές να εφαρμόζουν αδιακρίτως τις τυπικές έννοιες των εγχειριδίων σε όλες τις περιστάσεις, όπως ακριβώς εφαρμόζουμε μια συνταγή από τον οδηγό μαγειρικής, χωρίς να μπορούν να αναγνωρίσουν πότε και γιατί η δύναμη ενός πλανήτη θα υπερισχύσει της αντίθετης επιρροής ενός άλλου.
Οι δυνάμεις και αδυναμίες ονομάζονται θεμελιώδεις (ή ουσιαστικές, essential), όταν ορίζονται από τη θέση στον ζωδιακό, οι υπόλοιπες (βλ. Πίνακας του Lilly για την εξέταση της δύναμης ή αδυναμίας ενός πλανήτη στο λήμμα Επικυρίαρχος) καλούνται τυχαίες (accidental).
Έτσι, π.χ., η έξαρση είναι θεμελιώδης δύναμη, ενώ η καύση και η θέση στους γωνιακούς οίκους, τυχαίες δυνάμεις.
Οι τυχαίες δυνάμεις/αδυναμίες αφορούν περισσότερο τη δύναμη ενός πλανήτη παρά τη φύση του (παράδειγμα: το να είναι ο πλανήτης στο Μεσουράνημα μπορεί να τον αναδεικνύει, αλλά δεν μπορεί να ξεπεράσει το δυσμενές γεγονός ότι συγχρόνως μπορεί να βρίσκεται στο ζώδιο της πτώσης του).
Ένας πλανήτης είναι θεμελιωδώς δυνατός στο δικό του ζώδιο (ουράνιο οίκο), την έξαρσή του, το όριό του ή τον δεκανό του. Μπορεί να είναι τυχαία δυνατός αν είναι γωνιακός, σε (γήινο) οίκο που τον ευνοεί ή σε οίκο που έχει τη χαρά του, ή όταν κάνει όψη με έναν ευμενή πλανήτη ή είναι σε σύμπτωση με έναν ευμενή απλανή αστέρα, αν είναι καζίμι ή αν αυξάνει η ταχύτητα ή το φως του, αν είναι ορθόδρομος ή ανατολικός/δυτικός σε σχέση με τον Ήλιο.
Είναι θεμελιωδώς αδύναμος όταν είναι στην εξορία ή πτώση του ή είναι περιπλανώμενος (δηλ. δεν έχει καμιά θεμελιώδη σχέση με τον εαυτό του). Και είναι τυχαία αδύναμος, όταν είναι σε κατιόντα (γήινο) οίκο, υπό τη επήρεια δυσμενούς πλανήτη, καμένος ή κάτω από τις ακτίνες του Ήλιου, στη διακεκαυμένη ζώνη (Σελήνη), κενός πορείας (Σελήνη) ή με μειούμενο το φως του (Σελήνη).
Η διαφορά μεταξύ της θεμελιώδους και τυχαίας δύναμης δίνεται με το παρακάτω παράδειγμα: Στην ερώτηση «Θα πάρω αυτήν τη δουλειά;» ένας άνθρωπος που αντιπροσωπεύεται από έναν πλανήτη με θεμελιώδη δύναμη, θα πάρει προαγωγή εξαιτίας των προσόντων του και των δεξιοτήτων του, οι οποίες απαιτούνται για τη συγκεκριμένη εργασία. Ενώ ένας άλλος που αντιπροσωπεύεται από έναν πλανήτη με τυχαία δύναμη, θα πάρει τη δουλειά γιατί κάποιος τον βοήθησε ή γιατί ήταν στη σωστή θέση, στον σωστό χρόνο. (Στην πρώτη περίπτωση η θεμελιώδης δύναμη θα μπορούσε να είναι μια ευνοϊκή όψη, στη δεύτερη ο πλανήτης να βρίσκεται σε γωνιακό οίκο.) Το παράδειγμα είναι της Deborah από το άρθρο της «Understanding Planetary Dignity and Debility», http://www.skyscript.co.uk/dignities.html.
Ο παρακάτω πίνακας του Πτολεμαίου, τον οποίο αγνοεί η σύγχρονη αστρολογία, παρουσιάζει τις θεμελιώδεις δυνάμεις/αδυναμίες, δηλαδή τον βαθμό φιλότητας ή εχθρότητας ενός πλανήτη σε κάθε μοίρα ή και την αδιαφορία προς τους άλλους πλανήτες ή τον εαυτό του.
Όπως αναφέρει ο Πτολεμαίος («Τετράβιβλος», Ι, 17): «Οι πλανήτες έχουν οικειότητα με τα μέρη του ζωδιακού τα οποία καλούνται (ουράνιοι) οίκοι, τριπλότητες, εξάρσεις, όρια κ.λπ.»
Δυσμενείς Πλανήτες ή Κακεργέτες – Malefics
Δείχνουν την καταστροφή ή την απώλεια. Παραδοσιακά «μεγάλος κακεργέτης» είναι ο Κρόνος και «μικρός κακεργέτης» ο Άρης. Και οι δύο είναι ακραίοι ως προς τη φύση τους. Ο Κρόνος επειδή είναι ο πιο ψυχρός και ξηρός πλανήτης και ο Άρης επειδή είναι ο πιο ζεστός (ακόμη κι από τον Ήλιο). Παρ’ όλα αυτά, αν οι δυσμενείς πλανήτες είναι δυνατοί μέσα στο ωροσκόπιο είτε ως προς τη θεμελιώδη δύναμη είτε ως προς την τυχαία δύναμη και κάνουν ευνοϊκές όψεις με άλλους πλανήτες, η επίδρασή τους σε αυτούς θα είναι μάλλον θετική (εξαρτάται και από τον ποιο οίκο κυβερνούν). Ο Πτολεμαίος αναφέρεται στη φύση των πλανητών, πάνω στην οποία στηρίζεται ο διαχωρισμός των πλανητών σε ευεργέτες και κακεργέτες. Ο Νότιος Δεσμός επίσης θεωρείται σημείο δυσμενές. Αλλά και οι εξωτερικοί πλανήτες Ουρανός, Ποσειδώνας και Πλούτωνας, αν και στην παραδοσιακή αστρολογία δεν εκλαμβάνονται ως πλανήτες, συνήθως θεωρούνται δυσμενείς.
Δωδεκατημόρια
Aρχαία βαβυλωνιακή αρχή, η οποία αποδίδει επιπλέον ερμηνείες στα ζώδια ή τις μοίρες που διαιρούνται ή πολλαπλασιάζονται με το 12. Δεδομένου ότι το 12 είναι ο αριθμός του κόσμου, οι υποδιαιρέσεις ή τα πολλαπλάσιά του μπορεί να αποκαλύψουν πράγματα του μικρόκοσμου ή του μακρόκοσμου. Με τον τρόπο αυτό, κάθε ζώδιο αντιμετωπίζεται ως «μικρο-ζωδιακός», διαιρούμενο σε 12 ίσα μέρη των 2,5 μοιρών. Αυτές οι υποδιαιρέσεις ήταν γνωστές σαν zittu (ακκαδική λέξη που σημαίνει «μερίδιο» ή «μέρος»).
Ο πολλαπλασιασμός των μοιρών της θέσης ενός πλανήτη επί 12 δημιουργεί ένα ακόμη σημείο στον πραγματικό ζωδιακό (που ονομάζεται δωδεκατημόριο/zittu). Το δωδεκατημόριο, που προκύπτει με αυτόν τον τρόπο, θεωρείται ότι επηρεάζει άλλους πλανήτες ή οποιοδήποτε σημείο του ωροσκοπίου τυχαίνει να βρίσκεται εκεί. Παράδειγμα: εάν ένας πλανήτης βρίσκεται στη 10η μοίρα του Ταύρου, η θέση αυτή πολλαπλασιάζεται με 12. Το δωδεκατημόριο που προκύπτει με αυτόν τον τρόπο, βρίσκεται 120 μοίρες πριν από τις 10 μοίρες του Ταύρου στον ζωδιακό.
Εαρινή Ισημερία
Βλ. Ισημερία.
Εαρινό Σημείο
Είναι το σημείο της Ουράνιας Σφαίρας στο οποίο βρίσκεται ο Ήλιος όπως φαίνεται από τη Γη κατά τη στιγμή της Εαρινής Ισημερίας του Βόρειου Ημισφαιρίου. Χρησιμοποιείται ως το σημείο της αρχής των συντεταγμένων στο σύστημα των Ουράνιων Συντεταγμένων (βλ. λήμμα). Είναι το ένα από τα δύο σημεία της Ουράνιας Σφαίρας στα οποία ο Ουράνιος Ισημερινός τέμνει την Εκλειπτική, με το άλλο σημείο να βρίσκεται αντιδιαμετρικά επάνω στην Ουράνια Σφαίρα. Εξαιτίας του φαινομένου της Μετάπτωσης των Ισημεριών (βλ. λήμμα), ενώ το Εαρινό Σημείο βρισκόταν κατά την αρχαιότητα (μέχρι το 67 π.Χ.) στον αστερισμό του Κριού, σήμερα βρίσκεται στους Ιχθείς και, κινούμενο συνεχώς, μετά από μερικούς αιώνες θα εισέλθει στον Υδροχόο.
Κατά την ετήσια φαινομενική διαδρομή του στην Ουράνια Σφαίρα, ο Ήλιος διασχίζει τον Ουράνιο Ισημερινό τη στιγμή της Εαρινής Ισημερίας κινούμενος προς τα βόρεια. Η Εαρινή Ισημερία (βλ. λήμμα Ισημερία) για το Βόρειο Ημισφαίριο προτιμήθηκε από τους αρχαίους Έλληνες ως το εναρκτήριο σημείο, καθώς συνέπιπτε με την ανθοφορία των δένδρων και των φυτών, που έδιναν καρπούς το καλοκαίρι.
Το Εαρινό Σημείο αποκαλείται και «Πρώτο σημείο του Κριού», επειδή, όταν το όρισε ο Ίππαρχος ο Ρόδιος το 130 π.Χ., αυτό βρισκόταν στο δυτικό άκρο του ομώνυμου αστερισμού, κοντά στον αστέρα γ Κριού. Εξαιτίας της φαινομενικής κίνησης του Ήλιου προς τα ανατολικά, σε σχέση με τους αστερισμούς, καθ’ όλο το έτος, αυτή η πλευρά του Κριού ήταν εκείνη από την οποία ο Ήλιος «εισερχόταν» στον αστερισμό, από όπου και η ονομασία «Πρώτο σημείο του Κριού».
Εξαιτίας της Μετάπτωσης του γήινου άξονα, το Εαρινό Σημείο κινείται αργά προς τα δυτικά, σε σχέση με τους μακρινούς αστέρες, με ρυθμό περίπου 1 μοίρα κάθε 71 περίπου έτη.
Αυτό σημαίνει ότι από την εποχή του Ιππάρχου έχει μετατοπισθεί κατά περίπου 30 μοίρες και βρίσκεται σήμερα 4,5 μοίρες από τον αστέρα λ των Ιχθύων.
Το Εαρινό Σημείο είναι σημαντικό στην παρατηρησιακή αστρονομία, στην αστρονομική ναυτιλία και στην αστρολογία. Οι πίνακες των αστρονομικών εφημερίδων αναγράφουν τη θέση του ως σημείου αναφοράς για τη θέση των αστέρων ναυτιλίας. Στην αστρολογία είναι η μηδενική μοίρα του ζωδίου του Κριού, που εκλαμβάνεται ως σταθερή, με φόντο τους κινούμενους αργά, όπως είπαμε παραπάνω, αστέρες.
Εκλειπτική – Εcliptic
Η φαινομενική πορεία του Ήλιου στην Ουράνια Σφαίρα. Η γωνία που σχηματίζει με τον Ουράνιο Ισημερινό είναι 23,5 μοίρες. Ονομάζεται έτσι επειδή πάνω σε αυτήν συμβαίνουν οι εκλείψεις.
